Allereerst kan ik melden dat ik de oplossingen van de problemen uit mijn vorige artikel onderaan heb toegevoegd.
We zijn een week verder en inmiddels lijkt het hoogtepunt van de coronacrisis in ons land weliswaar voorbij, maar is een antwoord op de vraag hoe we de huidige toestand van semi-quarantaine kunnen verlaten zonder in een volgende uitbraak te belanden, nog allerminst dichterbij. Naar schaken en face ziet het dus nog in genen dele uit, daarom nog maar eens een paar schaakproblemen uit de oude(re) doos.

Bij dit probleem hoort ook een uitdaging. De oplossing is elegant, maar het probleem is eigenlijk niet helemaal volgens de regels. Wie ziet een verbetering die de clou in stand houdt en die wél aan alle regels voldoet?

Voor meneer Loyd geldt dat natuurlijk allemaal niet. Vorige week heb ik me een lange avond met het volgende probleem beziggehouden zonder de prachtige oplossing te vinden. Al snel zag ik dat er een prachtig mat in zit als zwart h6 zou spelen en ook op h5 vond ik wel een oplossing, alleen... wit moet eerst... Trouwens, wat doet wit tegen de opmars g4-g3-g2(+)? Volgende week de oplossing!

 

Hier de oplossingen: 
Probleem 1: 1. Lc7xg3! waarna Lh4xg3 kan worden beantwoord met 2. Pe1-f3 en op een willekeurige loperzet 3. g2-g4 mat volgt. Als zwart op de eerste zet niet slaat, maar de loper wegspeelt, speelt wit 2. Lg3-f2 om daarna te vervolgen met dezelfde matzet. Leuk probleem, maar niet helemaal correct, want een slagzet als sleutelzet mag eigenlijk niet.

Probleem 2: in de beginstand raakte ik als oplosser al snel gefixeerd op het mooie mat dat zou ontstaan als zwart aan zet zou zijn en de zet h7-h6 zou doen. Dan zet wit mat met 2. Pf8-g6+ Kh8-h7 3. f7-f8P mat! Leuk, maar op de eerste plaats is wit aan zet en op de tweede plaats zou deze vlieger niet opgaan na een andere beginzet... 
Toch blijft dit idee hangen en daarmee sta je mooi op het verkeerde been. Ik probeerde een zet als 1. Dc4-a2 en ontdekte dat dat werkt als zwart h7-h6 of h7-h5 antwoordt. Dan doet wit Da2-b1 en mat is onvermijdelijk! Alleen... wat als zwart g4-g3 antwoordt? Dan "dreigt" er g3-g2+ en komt wit te laat. 
Tegelijk zag ik dat wit na Pf8-g6+ mat zou kunnen zetten op de h-lijn, maar dat zou dan net weer niet werken want de pion op g4 staat in de weg. 
De sleutelzet 1. Dc4-f1! voorkomt al dit soort bezwaren. Op 1. .. h7-h6 of 1. .. h7-h5 werkt 2. D(f1-)b1 uiteraard en op 1. .. g7-g6 of 1. .. g7-g5 is Df1xa1 direct mat. Ook kan 1. .. g4-g3 nu worden weerlegd met het eerder besproken 2. Pf8-g6+ h7xg6 en nu Df1-h3 mat! Verder blijkt dat wit op alle loperzetten een treffend antwoord heeft! op 1. .. La1-b2 2. Df1-b1, op 1. .. La1-c3 of -d4 2. Df1-d3 en op 1. .. La1-e5 of -f6 2. Df1-f5! Dit laatste zag ik niet en daardoor was het een lange avond zonder resultaat voor mij... Wie weet is het jullie beter vergaan... Maar wat een prachtige compositie waarin de kracht van de dame met heel eenvoudige middelen wordt gedemonstreerd!

In 1973 - het ging er in het nieuws over - sprak de toenmalige premier Joop den Uyl denk volke toe en kondigde enerchie- (zo sprak hij dat uit) ofwel olieconsumptiebeperkende maatregelen aan. De meest in het oog springende was de autoloze zondag. Alleen wie daartoe een dringende noodzaak kon aantonen, mocht op die dagen gemotoriseerd op vier wielen de weg op. De rust die dat gaf, herinner ik me nog goed! Hoewel verboden, waagden sommigen zich per fiets op de autosnelwegen! 
Onlangs was er opnieuw een premier aan het woord, ditmaal Mark Rutte, en hij bond ons op het hart afstand te bewaren en vooral thuis te blijven, tenzij om werkzaamheden uit te voeren die écht niet van huis uit zouden kunnen. En passant werden alle horecagelegenheden en sportclubs gesloten. Daarmee is dan nu de volgende -loze periode aangebroken. Vanmiddag ging ik op zoek naar die frisse neus en ik nam een nerveuze stemming waar. Eenieder leek haast te hebben om zich zo snel mogelijk weer naar binnen te begeven. Georganiseerd langs elkaar heen leven, is wat we nu doen. Onwerkelijk, maar dringend noodzakelijk. 
Wat doet een mens dan thuis? Met velen van jullie ben ik het eens dat een schaakpartij zich live hoort af te spelen met een tegenstander van vlees en bloed die tegenover je zit en die je het liefst eens en voor altijd zou willen afleren nog het lef te hebben tegen jou aan te treden! Maar ja, dat zit er nu niet in, en het spel op al die platforms is toch wat anders. 
Nu ook de laatsten der mohikanen op last van de Fide en de Russische regering hun activiteiten ontijdig hebben moeten staken, rest ons niets anders dan te bladeren in onze annalen... En... dat biedt kansen! In mijn kast ligt een vergeeld notitieblokje waarin ik een aantal schaakproblemen bewaar die ik dat grijze verleden, die jaren waarin wij even enerchie moesten sparen, heb gecomponeerd! In de tijd dat ik met schaken startte, rond de match Spasski - Fischer in 1972, schafte ik voor mezelf het boekje Chess problems gems by eight eminent American composers aan van ene Kenneth S. Howard en startte met componeren. Het was overigens het enige onderdeel van het spel waar mijn broer interesse voor had, dus af en toe werkte hij mee. Van de componisten vond ik vooral Samuel Loyd (1841 - 1911) interessant, omdat hij altijd bijzondere elementen in zijn composities opnam. Daarop kwam de volgende compositie tot stand, die ik hieronder laat zien in de versie zoals hij na revisie in 1984 eruit zag.

 

Het probleem waarop bovenstaande studie is gebaseerd, verscheen in 1858 in de Philadelphia Evening Bulletin. Hieronder laat ik het zien.

Het was mijn doel als jong broekie de grote Loyd in één opzicht te overtreffen. Zien jullie in welk opzicht ik daar in geslaagd ben?

 

11 april 2020, tijd voor de oplossingen.

De oplossing van de tweezet van Samuel Loyd is 1. Dg7-a1! en wit geeft mat tegen ieder antwoord! Bepaald elegant is dat als zwart met zijn toren de a-lijn verlaat, wit mat zet met 2. Da1-a8 en als de dame de onderste lijn vrijgeeft is het mat na 2. Da1-h1! Ook kan de dame niet geslagen worden: 1. .. Dxa1 2. Pxb6 of 1. .. Txa1 2. Pxe3. De antwoorden op andere zetten van zwart kan een ieder zelf erbij zoeken.
Toen ik - lang geleden - dit probleem voor het eerst zag, wilde ik de uitdaging wel aan om nóg een hoek toe te voegen en zo ontstond het bovenste probleem. De sleutelzet heb ik daarmee ook direct verklapt. Wit wint met 1. Da1-h8! en zet nadat de torens de onderste- of de h-lijn verlaten mat met respectievelijk Dh8-a8 en Dh8-h1, terwijl op slaan van de dames een mat klaarligt met 2. Pf7-g5 of 2. Pd7-f6.

Frank Hoogenboom

Bestuur en leden van schaakclub Emmeloord wensen u prettige kerstdagen en een goed begin van 2020!

En een kort mea culpa van uw auteur. Wie niet waagt, die niet wint, luidt het spreekwoord, en zo werd ik pijnlijk met de neus op de feiten gedrukt. Mijn "kleine kerstopgave" kan velen tot wanhoop gedreven hebben, omdat hij gewoon niet klopte. Daarom hierbij een revisie, met excuses voor het ongemak... 222

Voor wie hulp nodig heeft bij het opruimen van al die kerstspullen, is er hier nog eentje (inmiddels in de revisie, met daarbij de vraag: waarvoor is er een pion op e3 nodig?): 

In verband met onderstaande communicatie van de KNSB, is de interne competitie van Schaakclub Emmeloord tot nader order opgeschort. Ook de externe wedstrijden gaan niet door.

Indien de competities weer worden opgestart, zal hierover bericht verschijnen.

 

From:               Bondsbureau KNSB <This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.>
Subject:            Communicatie rond coronavirus voor schaakverenigingen

20/20211

Aan de schaakverenigingen
t.a.v. de voorzitters, secretarissen, jeugdleiders en contactpersonen

Geacht bestuur,

In verband met de recente ontwikkelingen rondom het coronavirus heeft de KNSB
alle activiteiten tot en met 31 maart afgelast. Aansluitend op deze maatregelen
adviseert de KNSB u om alle activiteiten van uw club tot en met 31 maart af te
gelasten, ook als aan deze activiteiten minder dan 100 personen deelnemen. Het
gaat dus om de clubavond (of middag of ochtend), en ook om trainingen,
bijeenkomsten etc.

Wij hebben de regionale bonden gevraagd hun competities en toernooien ook tot
en met 31 maart af te gelasten.
De kans bestaat dat dit nieuwe coronavirus nog langere tijd onder de bevolking
aanwezig zal blijven.Alle adviezen en maatregelen van het RIVM zijn er op
gericht om de gevolgen van deze virusuitbraak in te perken dan wel te
vertragen.De KNSB ondersteunt deze doelstelling, net als NOC*NSF en andere
sportbonden. Bij eventueel noodzakelijk nieuw te nemen maatregelen laat de KNSB
zich adviseren door het RIVM en NOC*NSF. Wij zullen u daar dan over informeren.


Met vriendelijke groet,
Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Dharma Tjiam
Directeur
Afgelopen weekend bereikte ons het trieste bericht dat ons gewaardeerde lid Henk Valkema op 74-jarige leeftijd plotseling is overleden. De verslagenheid onder onze leden is uiteraard groot. Maandagavond hebben we hem kort gezamenlijk herdacht tijdens onze clubavond en daarna nog lang herinneringen opgehaald aan zijn markante persoonlijkheid en zijn verdiensten voor onze vereniging. Van een gewone ronde schaken kon uiteraard geen sprake zijn, deze avond. 
Henk was al zolang lid van onze club dat niemand eigenlijk precies kon zeggen wanneer hij is gekomen. Waarschijnlijk was het rond 1965 dat hij vanuit hij Sneek naar Espel kwam en kennismaakte met Nico Lemsom die hem op de club introduceerde. 
Henk ontpopte zich als een speler met een gedurfde stijl die niet op een pionnetje meer of minder keek en dus allerlei gambieten op zijn repertoire had staan. Vooral wie met zwart tegen hem speelde moest donders goed opletten, in het bijzonder op zijn pion op f7!
Met de zwarte stukken legde hij zich de laatste jaren ook toe op gambieten, zoals Albin's tegengambiet en ook daar was hij aardig succesvol mee. 
Vanaf mijn komst naar de club in de jaren negentig heb ik heel vaak tegen Henk gespeeld en saaie partijen waren er zelden bij (zie de rubriek "Partijen" voor de eerste hardhandige afstraffing die ik van hem kreeg).
De laatste jaren nam hij wel iets gas terug. Snelschaakavonden waren er bijvoorbeeld niet meer bij voor hem en hij legde zich wat meer toe op analyses. 
Voor ons wel weer van nut, want zo konden we met hem onze kennis van diverse openingen ophalen, en hij was een van de initiatiefnemers van de analyseavonden die we juist dit seizoen op de club hebben geïntroduceerd. Als we aanvalsstellingen bekeken, wilde hij altijd nog even iets dieper kijken, vooral niet te snel stukken ruilen ("neeneenee," riep hij dan, "dat is nergens voor nodig") en zocht hij altijd naar onconventionele zetten. 
Henk is zolang ik hem ken speler in het eerste team geweest, en meestal aan de hogere borden. Net als op de clubavonden was hij zelden bij een wedstrijd afwezig en hij kon dan ook maar moeilijk begrijpen dat iemand een geldige reden kon hebben om af te zeggen. 
Hij genoot zichtbaar van een avond met al die schakers die ploeterden voor een goed resultaat. Als hij even niet aan zet was, liep hij dan handenwrijvend langs de borden en fluisterde andere omstanders toe waar hij vuurwerk verwachtte. 
Vele jaren speelde hij na iedere schaakavond nog tot ver na middernacht klaverjas met zijn andere schaakmaat Dries van der Vorm, met Nico en met wijlen Frank N. Frankema, dit soms tot ergernis van de koster die naar zijn bed verlangde en een enkele keer het licht gedoofd schijnt te hebben. 
Henk was wel een man met een gebruiksaanwijzing (maar wie is dat nou niet?). Toen hij de koffie van de koster in de Hoeksteen van onvoldoende kwaliteit vond en zijn klachten daarover geen gehoor vonden, schijnt hij ooit een aantal weken met een eigen thermoskan naar de club gekomen te zijn. 
En toen hij ooit een dispuut had met de toenmalige voorzitter, was hij niet te beroerd om enkele jaren zijn heil als schaker in Kampen te gaan zoeken. 
Gelukkig keerde hij wel weer op zijn schreden terug, maar nu heeft hij een andere afslag genomen en valt het ons zwaar afscheid van hem te moeten nemen. 
Maandag 14 oktober blijkt hij zijn laatste partij gespeeld te hebben. In zijn vertrouwde stijl. Tegen de man door wie hij vele jaren terug meegenomen werd naar de schaakclub Emmeloord. En die hij nog even liet zien hoe men behoort te schaken (zie de pagina "partijen" en hieronder voor de notatie). 
Afgelopen weekend dacht ik nog tegen hem ingedeeld te zullen worden deze keer. Helaas heeft het niet meer zo mogen zijn. 
We wensen zijn vrouw, Augusta, zijn zoons, dochter en familie sterkte bij verwerking van dit verlies. 
 
Namens leden en bestuur van schaakclub Emmeloord,
 
Frank Hoogenboom